اگر مدتی در حوزه تعمیرات موبایل فعالیت کرده باشید، حتماً می‌دانید که یکی از مشکلات رایج، نفوذ رطوبت، گرد و غبار و آلودگی به داخل برد گوشی است. این آلودگی‌ها باعث می‌شوند عملکرد مدارها مختل شود و گاهی حتی دستگاه کاملاً از کار بیفتد. در چنین شرایطی، دستگاه التراسونیک موبایل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تعمیرکاران حرفه‌ای وارد عمل می‌شود.

دستگاه التراسونیک با استفاده از فناوری امواج فراصوت (Ultrasonic Waves)، قطعات الکترونیکی مانند برد موبایل را بدون آسیب فیزیکی، تمیز و احیا می‌کند. این فرایند به‌قدری دقیق است که حتی آلودگی‌های ریز زیر پایه‌های آی‌سی‌ها نیز به‌طور کامل از بین می‌روند. در واقع، استفاده از دستگاه التراسونیک یعنی شستشوی علمی و ایمن برد گوشی، بدون نیاز به برس یا حلال‌های مخرب.

تعمیرکارانی که از این دستگاه در فرآیند کار خود استفاده می‌کنند، معمولاً بازده بالاتر و نرخ موفقیت بیشتری در تعمیر گوشی‌های آب‌خورده دارند. به همین دلیل، یادگیری اصول کار با دستگاه التراسونیک یکی از مهارت‌های کلیدی برای هر فرد علاقه‌مند به ورود حرفه‌ای به دنیای تعمیرات موبایل است.

دستگاه التراسونیک موبایل چیست و چگونه کار می‌کند؟

دستگاه التراسونیک نوعی دستگاه شستشو است که از امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا (در محدوده ۲۰ تا ۴۰۰ کیلوهرتز) برای ایجاد لرزش در مایع مخصوص شستشو استفاده می‌کند. این لرزش‌ها باعث تشکیل میلیون‌ها حباب میکروسکوپی در مایع می‌شوند. حباب‌ها به سرعت منبسط و منقبض می‌گردند و در اثر پدیده‌ای به نام کاویتاسیون (Cavitation)، آلودگی‌ها را از روی سطح قطعه جدا می‌کنند.

در تعمیرات موبایل، این دستگاه برای تمیز کردن بردهای الکترونیکی، سوکت‌ها، پورت‌های شارژ، و بخش‌هایی از گوشی که دسترسی فیزیکی به آن‌ها دشوار است، استفاده می‌شود. مخزن داخلی دستگاه معمولاً از جنس استیل ضدزنگ ساخته می‌شود تا در برابر مواد شیمیایی مقاوم باشد و دچار خوردگی نشود.

برای انجام شستشو، ابتدا مقداری مایع التراسونیک داخل دستگاه ریخته می‌شود. سپس برد گوشی درون مایع قرار می‌گیرد و دستگاه روشن می‌شود. بسته به نوع آلودگی، فرایند تمیزکاری معمولاً بین ۳ تا ۶ دقیقه طول می‌کشد. در این مدت، امواج فراصوت با شدت بالا در مایع حرکت کرده و باعث جدا شدن اکسیدها و رسوبات از روی قطعات می‌شوند.

مایع شستشوی التراسونیک چیست؟

مایع مخصوصی که در این دستگاه استفاده می‌شود، ترکیبی از آب مقطر و محلول شوینده مخصوص (مانند Elma) است. نسبت استاندارد ترکیب آن معمولاً ۱ به ۹ است؛ یعنی یک بخش مایع التراسونیک و نه بخش آب مقطر. استفاده از آب مقطر اهمیت زیادی دارد، زیرا هیچ نوع املاح یا ناخالصی ندارد و از آسیب به مدارها جلوگیری می‌کند.

برخی تعمیرکاران تازه‌کار به اشتباه از الکل یا تینر به جای این محلول استفاده می‌کنند که نه تنها نتیجه مطلوبی ندارد، بلکه ممکن است باعث خرابی دستگاه یا حتی سوختن آی‌سی‌ها شود. همچنین لازم است پس از پایان شستشو، برد با کمپرسور باد خشک شود تا هیچ رطوبتی باقی نماند.

افزایش دمای مایع (در حدود ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد) به بهبود فرآیند تمیزکاری کمک می‌کند، زیرا باعث نرم شدن آلودگی‌ها و تسریع واکنش کاویتاسیون می‌شود. این دما معمولاً توسط خود دستگاه کنترل می‌گردد.

کاربردهای دستگاه التراسونیک در تعمیرات موبایل

کاربرد اصلی دستگاه التراسونیک در شستشو و احیای برد گوشی‌های آب‌خورده است. در بسیاری از موارد، حتی پس از باز کردن کامل گوشی، دسترسی به بخش‌های داخلی مدار ممکن نیست. در چنین وضعیتی، استفاده از امواج فراصوت تنها راه تمیز کردن عمقی و بدون آسیب فیزیکی است.

علاوه بر موبایل، از دستگاه التراسونیک در صنایع دیگری هم استفاده می‌شود، مانند شستشوی تجهیزات پزشکی، سوزن انژکتور خودرو، طلا و جواهر، ساعت و حتی قطعات صنعتی حساس. این تنوع کاربرد، نشان از دقت و کارایی بالای فناوری فراصوت دارد.

در تعمیرات موبایل، مزیت بزرگ این دستگاه در آن است که نیازی به تماس مستقیم با قطعه وجود ندارد. در نتیجه، هیچ خط و خش یا فشار مکانیکی به برد وارد نمی‌شود و احتمال شکستگی قطعات ظریف صفر است.

نحوه استفاده از دستگاه التراسونیک موبایل به‌صورت گام‌به‌گام

برای استفاده درست از دستگاه التراسونیک موبایل، باید ترتیب مراحل را با دقت رعایت کنید تا هم شستشو کامل انجام شود و هم به برد آسیبی نرسد. در این بخش، مراحل استفاده از این دستگاه را به‌صورت گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم.

گام اول: آماده‌سازی دستگاه

قبل از هر چیز، مطمئن شوید که دستگاه روی سطح صاف و خشک قرار گرفته و کابل برق سالم است. سپس مخزن دستگاه را با آب مقطر و مقدار مشخصی از محلول شستشوی مخصوص (مثل Elma) پر کنید. نسبت ترکیب معمولاً ۱ به ۹ است. دمای مناسب برای شروع کار بین ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد تنظیم می‌شود.

گام دوم: قرار دادن برد در مایع شستشو

برد گوشی یا قطعه مورد نظر را داخل سبد فلزی مخصوص دستگاه بگذارید و درون مخزن قرار دهید. دقت کنید که قطعه به کف مخزن تماس مستقیم نداشته باشد، چون ممکن است به ارتعاشات بیش از حد حساس باشد. اگر روی برد قطعه پلاستیکی یا درپوشی وجود دارد که ضد آب نیست، قبل از شستشو آن را جدا کنید.

گام سوم: تنظیم زمان و شروع شستشو

بیشتر مدل‌های حرفه‌ای مثل Yaxun YX-3080 یا Sunshine SS-968 دارای تایمر دیجیتال هستند. زمان شستشو معمولاً بین ۳ تا ۶ دقیقه تعیین می‌شود. در این مدت، امواج فراصوت حباب‌هایی را در مایع ایجاد می‌کنند که با ترکیدن آن‌ها، آلودگی‌ها و اکسیدها از سطح برد جدا می‌شوند. این فرایند کاملاً بی‌خطر و دقیق است.

گام چهارم: خشک کردن کامل برد

بعد از اتمام شستشو، برد را خارج کرده و با کمپرسور باد خشک کنید تا هیچ نوع رطوبتی باقی نماند. می‌توانید از هوای گرم ملایم نیز استفاده کنید، اما دمای بالا ممکن است به قطعات حساس آسیب بزند. در پایان، برد را روی پد نسوز یا دستمال نرم بگذارید تا خنک شود.

نکات مهم در زمان استفاده از دستگاه التراسونیک

استفاده از دستگاه التراسونیک بسیار ساده است، اما رعایت چند نکته می‌تواند عمر دستگاه را افزایش دهد و کیفیت شستشو را بهبود دهد:

• از آب معمولی استفاده نکنید. آب شهری دارای املاح است و می‌تواند باعث زنگ‌زدگی پایه‌های آی‌سی شود.
• مایع شستشو را بیش از حد گرم نکنید. دمای بیش از ۷۰ درجه ممکن است باعث جدا شدن لحیم یا تغییر رنگ برد شود.
• از تینر یا الکل صنعتی استفاده نکنید. این مواد فرّار ممکن است به دستگاه آسیب بزنند یا موجب آتش‌سوزی شوند.
• هر چند بار استفاده، مایع مخزن را تعویض کنید. زیرا آلودگی‌های حل‌شده در مایع، در دفعات بعدی باعث کاهش کیفیت شستشو می‌شوند.
• حتماً از دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده کنید. به‌ویژه هنگام کار با محلول‌های شیمیایی غلیظ‌تر.

اگر بعد از اتمام کار متوجه شدید که هنوز بخش‌هایی از برد تمیز نشده است، احتمالاً نسبت ترکیب محلول یا زمان شستشو درست نبوده. در چنین مواقعی، دوباره تنظیمات را بررسی و فرآیند را تکرار کنید.

چگونه بهترین دستگاه التراسونیک موبایل را انتخاب کنیم؟

برای خرید یک دستگاه التراسونیک مناسب، باید چند فاکتور کلیدی را در نظر بگیرید تا دستگاهی انتخاب کنید که با نوع کار شما (آموزش، کارگاه، یا تعمیرگاه حرفه‌ای) همخوانی داشته باشد.

ظرفیت مخزن دستگاه

یکی از اولین مشخصاتی که باید بررسی کنید، ظرفیت مخزن است. دستگاه‌های کوچک مانند Yaxun YX-2000A برای بردهای کوچک و کارگاه‌های آموزشی مناسب‌اند، اما اگر قصد دارید به‌طور مداوم بردهای گوشی یا تبلت را شستشو دهید، مدل‌هایی با ظرفیت بالاتر (حداقل ۲ لیتر) انتخاب بهتری هستند.

نوع کنترل پنل: دیجیتال یا آنالوگ

دستگاه‌های دیجیتال مانند مدل‌های Sunshine SS-968 دارای نمایشگر و تایمر دقیق هستند و امکان کنترل بهتر دما و زمان را فراهم می‌کنند. اما اگر بودجه محدودی دارید، مدل‌های آنالوگ هم گزینه‌ای اقتصادی محسوب می‌شوند.

توان دستگاه و قدرت فراصوت

توان خروجی دستگاه (بر حسب وات) تعیین می‌کند که شدت لرزش حباب‌ها چقدر باشد. توان‌های بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ وات برای تعمیرات موبایل ایده‌آل هستند. مدل‌های ضعیف‌تر معمولاً شستشوی کاملی ارائه نمی‌دهند.

دمای قابل تنظیم و سیستم تخلیه

اگر دستگاه دارای ترموستات قابل تنظیم باشد، کنترل دقیق‌تری روی دمای محلول خواهید داشت. همچنین وجود سیستم تخلیه در پایین مخزن، باعث سهولت در تعویض محلول شستشو می‌شود و از پاشش ناگهانی مایع جلوگیری می‌کند.

جنس بدنه و برند تولیدکننده

بدنه استیل ضدزنگ بهترین انتخاب برای دوام و مقاومت در برابر مواد شیمیایی است. برندهای شناخته‌شده مثل Yaxun، Baku و Sunshine جزو گزینه‌های مطمئن بازار محسوب می‌شوند که خدمات پس از فروش و قطعات یدکی آن‌ها در ایران نیز در دسترس است.

در نهایت، قبل از خرید دستگاه التراسونیک، حتماً بررسی کنید که آیا فروشنده گارانتی واقعی ارائه می‌دهد یا خیر. فروشگاه‌هایی مثل امداد موبایل و امگا ابزار معمولاً مدل‌های اصلی را با ضمانت و آموزش اولیه عرضه می‌کنند.

مقایسه مدل‌های پرطرفدار دستگاه التراسونیک موبایل

با توجه به تنوع مدل‌های موجود در بازار، شناخت ویژگی‌های فنی و کارایی هر مدل به شما کمک می‌کند انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشید. در جدول زیر سه مدل محبوب در میان تعمیرکاران حرفه‌ای را مقایسه کرده‌ایم:

قیمت دستگاه التراسونیک موبایل در بازار ایران

قیمت دستگاه التراسونیک موبایل بسته به برند، ظرفیت و نوع کنترل (دیجیتال یا آنالوگ) متفاوت است. در سال ۱۴۰۴، قیمت مدل‌های اقتصادی از حدود ۲.۵ میلیون تومان شروع می‌شود و تا مدل‌های حرفه‌ای ۵ تا ۸ لیتری با قیمت بیش از ۸ میلیون تومان ادامه دارد.

با توجه به نوسانات ارزی، بهتر است خرید خود را از فروشگاه‌های معتبر انجام دهید و از صحت گارانتی و خدمات پس از فروش اطمینان حاصل کنید. خرید دستگاه ارزان‌قیمت بدون برند معتبر ممکن است در ابتدا اقتصادی به نظر برسد، اما در بلندمدت باعث خرابی و کاهش کیفیت شستشو می‌شود.

اشتباهات رایج در استفاده از دستگاه التراسونیک

حتی تعمیرکاران باتجربه گاهی اشتباهاتی انجام می‌دهند که به دستگاه یا برد آسیب می‌زند. در ادامه چند اشتباه متداول را مرور می‌کنیم:

• استفاده از آب معمولی یا تینر به‌جای محلول مخصوص شستشو
• تنظیم دمای بیش از ۷۰ درجه و آسیب به لحیم‌ها
• قرار دادن مستقیم برد روی کف مخزن
• عدم خشک‌کردن کامل برد پس از شستشو
• ریختن بیش از حد محلول یا کار با مایع قدیمی

پرهیز از این اشتباهات، عمر دستگاه و کیفیت کار شما را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

جمع‌بندی: چرا دستگاه التراسونیک سرمایه‌گذاری ضروری برای هر تعمیرکار موبایل است؟

اگر قصد دارید در دنیای تعمیرات موبایل به سطح حرفه‌ای برسید، دستگاه التراسونیک موبایل یکی از ابزارهایی است که نمی‌توانید از آن چشم‌پوشی کنید. این دستگاه نه تنها باعث تمیزی و احیای دقیق بردها می‌شود، بلکه زمان تعمیر را کاهش می‌دهد و احتمال بازگشت خرابی را به حداقل می‌رساند.

در واقع، تفاوت بین یک تعمیرکار معمولی و یک متخصص واقعی، در نحوه استفاده از ابزارهای علمی مانند التراسونیک است. یادگیری نحوه کار با این دستگاه، بخشی از مهارت‌های ضروری بازار کار امروز است که هر روز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

قدم بعدی شما: یادگیری عملی در دوره تخصصی تعمیرات موبایل

اگر به دنیای تعمیرات موبایل علاقه‌مند هستید و می‌خواهید به‌صورت حرفه‌ای وارد بازار کار شوید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره آموزش تعمیرات موبایل جهاد دانشگاهی صنعتی شریف شرکت کنید.

این دوره شامل آموزش کامل ابزارهای تخصصی از جمله دستگاه التراسونیک، مولتی‌متر، هیتر و منبع تغذیه است و به‌صورت تئوری و عملی برگزار می‌شود. در پایان دوره نیز مدرک معتبر سازمان فنی و حرفه‌ای کشور دریافت می‌کنید.

همین حالا وارد مسیر حرفه‌ای شوید و با یادگیری اصولی تعمیرات موبایل، آینده شغلی خود را بسازید!